Onder de vlag van de Nationale Wetenschapsagenda start een breed consortium van 30 wetenschappers uit het wo en hbo samen met een groot aantal bedrijven, NGO’s en innovatieve netwerken met het driejarige programma ‘Transitie naar een duurzaam voedselsysteem’. Het is het eerste transdisciplinaire consortium in Nederland dat aan de transitie van het voedselsysteem als geheel gaat werken.
Het ministerie van LNV was initiatiefnemer van de oproep tot het indienen van dit project, dat wordt gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).
Duurzaamheidsopgaven
Kennisinstellingen en werkveld slaan in het programma de handen ineen omdat zij geloven in een fundamentele transitie van het voedselsysteem als geheel en niet alleen in het aanpassen van onderdelen ervan of het bestrijden van symptomen. “Voedsel is een cruciaal onderdeel van onze cultuur en ons welbevinden”, stelt lector Frederike Praasterink van het lectoraat Future Food Systems van HAS Hogeschool. “Tegelijkertijd dragen huidige voedselconsumptie en -productiepatronen sterk bij aan een aantal urgente duurzaamheidsopgaven op het gebied van de gezondheid en welzijn van mens, dier en planeet. Deze duurzaamheidsopgaven zijn geen losstaande problemen: het zijn gerelateerde symptomen van een niet-duurzaam voedselsysteem dat de afgelopen decennia sterk van karakter is veranderd door een sterke focus op productiviteit, marktwerking en winstmaximalisatie."
Voedselsysteem als geheel
Ze vervolgt: "Dit heeft geleid tot grote maatschappelijke kosten op het gebied van gezondheid, welzijn en milieu. Het is daarom evident dat het niet voldoende is om het huidige voedselsysteem te verduurzamen: een fundamentele transitie van het voedselsysteem als geheel is nodig. Binnen het project richten we ons op het Nederlandse voedselsysteem met daarbij aandacht voor internationale dimensies.”
Wat is een duurzaam voedselsysteem?
Wat een duurzaam voedselsysteem behelst, is echter niet bij voorbaat duidelijk: duurzaamheid is een multidimensionaal concept. In de praktijk van beleid, bedrijf of burgers wordt vanuit verschillende visies gewerkt. Het consortium richt zich daarom binnen het programma op de vragen: wat is een duurzaam voedselsysteem en welke sturingsmechanismen kunnen een transitie naar een duurzaam voedselsysteem in Nederland versnellen?
Transdisciplinaire community
Er wordt gewerkt aan het inzichtelijk maken van hoe de transitieopgave vorm kan krijgen in een gebiedsgerichte aanpak, een systeemmodel voor kwantitatieve systeemanalyses en bouwstenen voor onderwijsontwikkeling op de thematiek van transitie naar een duurzaam voedselsysteem. Daarnaast richt het consortium zich ook op het bouwen van een transdisciplinaire community rond voedselsystemen die ook na afloop van dit project gezamenlijk projecten wil ontwikkelen om bij te dragen aan de implementatie van de resultaten. Transdisciplinair betekent hier dat onderzoekers uit verschillende wetenschappelijke disciplines nauw samenwerken met maatschappelijke actoren uit het werkveld.
Frederike Praasterink
Rol HAS Hogeschool
HAS Hogeschool participeert in 3 van de 5 werkpakketten waar de kennis- en werkveldpartners mee aan de slag gaan. Het gaat daarin om toekomstverkenning naar toekomstige, duurzame voedselsystemen, onderzoek naar regionale voedselsystemen en gebiedsgerichte aanpak en naar de governance van een duurzaam voedselsysteem. Dit wordt gedaan door de teamleden van lectoraat Future Food Systems waarbij wordt voortgebouwd op onze eerdere kennisontwikkeling over toekomstverkenning en duurzame voedselsystemen.
Penvoerder
Daarnaast is de HAS penvoerder van het programma. Frederike Praasterink werkt hierin samen met lector Herman Peppelenbos van het lectoraat Groene Gezondheid. “Een geweldig mooie opgave om dit grote en diverse consortium met zo’n urgente opdracht te leiden” zegt Frederike. “Ook studenten zullen betrokken worden via stages en afstudeeropdrachten om aan (deel)transities te werken. De huidige ‘generatie Z’ is zich al veel meer bewust van de grote maatschappelijke opgaven; ze willen onderdeel zijn van de oplossing, niet van het probleem.”
Kennis- en werkveldpartners
Kennispartners zijn HAS Hogeschool, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Utrecht, Wageningen University & Research, TU Eindhoven, Leiden Universiteit, Radboud Universiteit, Vrije Universiteit Amsterdam, Hogeschool Inholland, Aeres Hogeschool en het RIVM. Werkveldpartners zijn onder meer Blonk consultants, SMK, de Eemlandhoeve, Transitiecoalitie Voedsel, Greendish, Nutriënten Management Instituut, Circular Landscapes, BoerenNatuur, Jong leren Eten, Federatie Agro-ecologische boeren, Netwerk Platteland, Greenport West-Holland, Duurzaam Door, DSM, Kalavasta, Stichting Natuur & Milieu en Herenboeren.