Stel je voor: de bakker op de hoek heeft elke dag brood over en dat kan hij de dag erop niet meer gebruiken. Dus gooit hij het weg. Voedselverspilling. Hoe zou je dit kunnen oplossen? Je kunt er bijvoorbeeld croutons van maken. Maar volgens het lectoraat Future Food Systems is dat symptoombestrijding.
Want de bakker blijft iedere dag brood overhouden dat hij niet verkoopt. En daar ligt dus een patroon onder, bijvoorbeeld dat hij te veel brood bakt omdat hij bang is dat klanten lege schappen zien en wegblijven. En daaronder liggen dan weer structuren en uiteindelijk paradigma’s die maken dat verspilling of andere onduurzame praktijken steeds maar weer gebeuren. Het lectoraat heeft een methode ontwikkeld om een systeemanalyse te maken die onderliggende oorzaken en structuren blootlegt en ze op al die niveaus aanpakt waardoor het hele voedselsysteem duurzamer wordt.
Testen van een voedselsysteemaanpak
30 studenten, docenten en enkele externe professionals namen de afgelopen weken deel aan de masterclass ‘Zero Food Waste Lab’. De masterclass, een extra-curriculair programma, was een initiatief van het lectoraat Future Food Systems in samenwerking met de nieuwe stichting Samen tegen voedselverspilling. Doel was het testen van een voedselsysteemaanpak om tot een interventie-strategie te komen gebaseerd op een systeem analyse. Deze methode – hierboven heel kort beschreven met als voorbeeld brood - werd ontwikkeld door het lectoraat en lector Frederike Praasterink zocht begin dit jaar naar een mogelijkheid voor het doen van een pilot op een concreet thema. Dat werd voedselverspilling. De pilot is volgens Frederike mede dankzij de enthousiaste inzet van de deelnemers aan de masterclass geslaagd.
Voedselverspilling voorkomen
De centrale vraag binnen de masterclass was: hoe kunnen we een systeem analyse inzetten om te komen tot een interventiestrategie die voedselverspilling voorkómt? En dus bijdraagt aan circulariteit van grondstoffengebruik? Het gaat hierbij om een serie interventies die zo’n systeem duurzaam kunnen maken. Frederike: “We kijken binnen de methode naar wat het échte probleem is op systeemniveau. Voedselverspilling is niet het probleem, het is een symptoom. Producten ontwikkelen op basis van reststromen is heel belangrijk maar lost de onderliggende patronen en structuren niet op die maken dat voedselverspilling steeds maar weer ontstaat. De interventies richten zich ook op die onderliggende oorzaken en zo kunnen we het systeem wezenlijk verduurzamen en doen we niet alleen aan symptoombestrijding."
Exploratief onderzoek
“De masterclass was verdeeld over 4 avonden”, vervolgt ze. “Onze methode bestaat uit 4 stappen en zo konden we elke avond 1 stap doorlopen inclusief een gastspreker die paste bij de stap. Zo was bijvoorbeeld de coördinator van één van de programma’s van de World Business Council for Sustainable Development te gast. Dit programma is een samenwerking tussen 36 grote bedrijven die de krachten bundelen als het gaat om ‘food system reform’. Eén van hun speerpunten is voedselverspilling. Dit laat meteen de waarde van de masterclass zien: het gaat niet alleen om de inhoud, maar ook om het aanhaken bij de belangrijke spelers in het netwerk. Als lectoraat Future Food Systems vinden we het belangrijk om exploratief onderzoek zoals dit te doen samen studenten, docenten en werkveld, als HAS zichtbaar te zijn in voorlopers netwerken, en studenten ook te helpen toegang te krijgen tot interessante partijen.”
Grande finale
De Stichting Samen tegen voedselverspilling leverde een grote bijdrage aan de masterclass. “HAS Hogeschool heeft goede contacten bij de Stichting Samen tegen voedselverspilling”, vertelt Frederike. “De keuze voor het thema voedselverspilling was daarom zo gemaakt. Toine Timmermans van Wageningen University is co-initiator van de stichting en geldt als dé expert op het gebied van voedselverspilling in Nederland. Hij stond er meteen voor open om de masterclass mee te faciliteren. Dat maakte het voor ons mogelijk om toe te werken naar een grande finale. We mochten de uitkomsten van de masterclass presenteren op het kick-off evenement van de stichting op 12 maart met veel belangrijke gasten. En daaruit volgen nu weer allerlei nieuwe uitnodigingen.”
