Ook in Nederland hadden we er afgelopen zomer last van. Door de extreme droogte en de zeer lage waterstand op de grote rivieren nam de verzilting van de bodem en het water in het westen van Nederland toe. Verzilting is een groot probleem voor boeren en schadelijk voor natuur en landschap. Maar hoe kunnen we verzilting tegen gaan? Of misschien kunnen we zelfs gebruik maken van verzilting? Drie tweedejaars studenten Horticulture and Business Management (HBM) deden er onderzoek naar.
Duurzaam, creatief en goed voor de natuur
HBM-studenten Kimberly van der Vegt, Ronald Vreugdenhil en Kate McCollum hebben al vaker in projecten samen gewerkt. “We zijn alle drie geïnteresseerd in grondkwaliteit en het verduurzamen van voedselproductie,” vertelt Kimberly enthousiast. Kate vult aan: “We gaan voor duurzame akkerbouw, die goed is voor de natuur.” “En we wilden graag een project waarin we out-of-the-box kunnen denken,” gaat Ronald verder. Docent Erno Bouma had het perfecte project voor hen: 'Restauratie van verzilte grond met gebruik van halophyten.’
Wereldwijd probleem met grote gevolgen voor land- en tuinbouw
Verzilting is een wereldwijd probleem dat vooral bij waterschaarste optreedt. Vooral in Noord Afrika, Australië en het Middellandse zeegebied is sprake van verzilting. En afgelopen zomer hadden we er dus zelfs in Nederland mee te maken. Door droogte verdampt het water in de grond, waardoor zouten achterblijven. ‘Gewone’ planten (glycophyten) kunnen niet in de zoute grond groeien. Dit heeft grote gevolgen voor de land- en tuinbouw. Ronald: “Om verzilting tegen te gaan kun je chemicaliën gebruiken, maar dat is duur en slecht voor de natuur. Bovendien heb je daarvoor alsnog water nodig en verzilting treedt juist op bij waterschaarste. Wij wilden een duurzame oplossing voor verzilting zoeken, die goed is voor de natuur.” Een natuurlijke oplossing zou de teelt van halophyten op verzilte grond kunnen zijn. Een halophyt (ofwel zoutplant) is een plant, die namelijk wel kan groeien in een bodem met een hoog zoutgehalte. De halophyt neemt het zout uit de bodem op, zodat er ontzouting plaats vindt en de grond wellicht op den duur zelfs weer geschikt wordt voor gewone planten.
Een project vol uitdagingen
De studenten hebben in hun onderzoek getest met twee planten die tegen een hoge zoutconcentratie kunnen; zeekraal en ijskruid. Zeekraal kennen we allemaal wel. Deze kan ook geteeld worden zonder eb en vloed en zelfs met weinig water en dus ideaal voor dit onderzoek. IJskruid is een wat minder bekende plant, die in principe niet gebruikt wordt voor consumptie. “We hebben veel geleerd,” zegt Ronald. “We moesten bijvoorbeeld zelf zaaien, want we konden de planten niet kopen. Dat was een echte uitdaging, want we konden geen onderzoek vinden waar we op terug konden vallen. Vijftig procent van de zeekraal is uiteindelijk ontkiemd.” Kimberly gaat verder: “Helaas konden we geen echte verzilte grond gebruiken, dus die moesten we nabootsen. Dat was lastig. Het was moeilijk om een goede EC-meting (meting van zoutconcentratie) te doen. We hebben gedurende acht weken elke week een meting gedaan, maar die hebben helaas geen info kunnen geven. Boven in de emmer waren de zouten namelijk weg, maar onderin de emmer was nog veel zout.”
Zoutgehalte
Ronald: “We wilden ook weten of het zoutgehalte in de planten was toegenomen. Daarom hebben we de plantmassa per pot gedroogd in een droogoven en daarvan het gewicht gemeten. Het droog gewicht is verkregen met de droogoven tot 105 graden Celsius, het as met een oven tot 600 graden Celsius. Het as moet dan het zout zijn. Later in het onderzoek hebben we ook organische stoffen, zoals schimmels toegevoegd. Schimmels werken met de plantwortels samen, waardoor de plant meer voedsel en dus ook meer zout kan opnemen uit de grond.”
Veelbelovende methode, waarvoor nog meer onderzoek nodig is
De planten hebben dus daadwerkelijk zout opgenomen uit de verzilte grond, maar hoeveel precies en wat de precies de invloed van de toegevoegde schimmels is geweest, is nog niet helemaal duidelijk. Kimberly: “Het is een veelbelovende methode, maar er is zeker nog meer onderzoek nodig om dit in de praktijk te kunnen toepassen.” Ronald vult aan: “We weten nu dat de planten zouten hebben opgenomen uit de grond, maar we weten nog niet hoeveel er nodig is om verzilte grond weer echt bruikbaar te krijgen voor gewone planten.”
Zelf onderzoeken, ervaren en oplossen
Ze zijn het er alle drie over eens: Je leert er meer van als je de theorie meteen toe kunt passen in de praktijk. “Vooral voor de vakken Statistiek en Teelt & Onderzoek,” zegt Ronald, “en het is ook goed dat je dan vrij bent om je eigen onderzoek te doen in jouw eigen interessegebied.” “De theorie helpt je bij je onderzoek,” vult Kimberly aan, “maar je moet wel zelf blijven nadenken en dat is wel fijn." De studenten ervaarden het als zeer positief dat zij zelf oplossingen mochten bedenken. “Een boer had ons afgeraden om zeekraal te gebruiken, maar wij wilden het toch proberen, zodat we het echt zelf konden onderzoeken, ervaren en oplossen,” aldus de ondernemende studenten, die voor de zomervakantie het project hebben afgerond met een verslag, een presentatie aan medestudenten en een vlog.
Stokje overnemen
Kimberly, Ronald en Kate nodigen studenten Horticulture and Business Management en Tuinbouw en akkerbouw hierbij van harte uit om het stokje over te nemen en het project voort te zetten. Want het wereldwijde probleem van verzilte gronden zal in de toekomst waarschijnlijk helaas steeds vaker voorkomen.