Het was afgelopen zomer een van de 16 winnaars van de ontwerpprijsvraag Brood en Spelen: het project De Natuurakker. 2 studenten van HAS Hogeschool deden hun afstudeeropdracht binnen dit project dat zich richt op het combineren van natuurontwikkeling en landbouwproductie. Alle winnaars kregen afgelopen half jaar de kans de plannen verder uit te werken en aan te scherpen. Ze kregen daarvoor € 25.000, een coach van de provincie en deskundige ondersteuning. Dat het project als een van de winnaars uit de bus kwam, is een mooie prestatie: er waren maar liefst 95 inzendingen. De afstudeeropdracht werd begeleid door docenten Toine Buijs en Janneke Grauls op initiatief van het lectoraat Innovatief ondernemen met natuur.
Akker of natuurgebied?
Het project Natuurakker is een zoektocht naar hoe percelen zodanig ingericht kunnen worden dat natuurontwikkeling en landbouwproductie samenwerken, de natuur zich verder ontwikkelt en de landbouw winstgevend is. “De inrichting van het perceel is gebaseerd op een bodemscan van het perceel”, vertelt Toine Buijs. “Vervolgens zijn de natte en droge stukken van het perceel bewust gebruikt voor de bestemming gewassen, namelijk in stroken en of doorloop van vegetatie vanuit de natuurlijke omgeving.” Er worden gangbare, productieve gewassen geteeld die kunnen worden afgezet in lange ketens. Uiteindelijk zal de Natuurakker op zodanige manier worden ingericht, dat zowel boeren als ecologen het plangebied geen exacte definitie kunnen geven. Ook voorbijgangers zullen zich afvragen: is het nu een akker of een natuurgebied? En dat is precies de bedoeling.
Elkaar versterken
Er werd binnen de afstudeeropdracht bewust gekozen voor studenten van verschillende opleidingen: Lotte Embregts van Management van de Leefomgeving (specialisatie Landscape Design) en Susanne van Caam van Tuinbouw en akkerbouw. “We kozen bewust voor een ontwerper en een tuin- en akkerbouwer”, legt Janneke Grauls uit. “Een nieuwe combinatie. De samenwerking was voor de studenten een mooie uitdaging: ze leerden buiten hun eigen straatje kijken en versterkten elkaars discipline.” Ook Toine is enthousiast over Lotte en Susanne: “Het was een zeer vruchtbare en intensieve samenwerking. De studenten stapten beiden uit hun comfortzone en voerden vanuit hun eigen discipline constructieve gesprekken.” En Janneke vult nog aan: “Daarnaast was het een open opdracht: de kern was de discussie over hoe akker en natuur elkaar kunnen helpen. En hoe een meerjarenontwerp dat jaarrond aantrekkelijk is er dan uit kan zien.”
Hoog niveau
Toen de prijsvraag voorbij kwam, bleek het project daar heel goed in te passen. “Het niveau van de inzenders lag hoog, er deden verschillende topbureaus aan mee”, vertelt Janneke. “Lotte en Susanne waren de enige studenten die deelnamen. Het klikte zo goed tussen die twee dat zij met minimale begeleiding veel resultaat boekten. Het proces liep vanzelf. Daar zijn we heel trots op: het laat zien waar HAS-studenten toe in staat zijn. En ze wonnen ook nog. Lotte en Susanne zijn inmiddels afgestudeerd en door de prijsvraag kregen ze de kans een half jaar fulltime aan het project te werken.”
Nieuwe locatie
De afstudeeropdracht vond plaats bij de Herenboeren op een perceel in Boxtel-Noord. Voor de volgende ronde van de prijsvraag analyseert het projectteam momenteel een nieuwe locatie. HAS-docent Joeri de Bekker is hier als landschapsarchitect bij betrokken. Ook haalt het team expertise vanuit Wageningen University. Ze brengen onder meer de historie, waterhuishouding, bodemkwaliteit, flora en fauna, landschapstypering en huidige waarde van het plangebied in kaart. Aan de hand van deze inventarisatie maakt het team een inrichtingsplan voor dit perceel. Centraal staat daarbij hoe je de Natuurakker rendabel krijgt en hoe je het concept in de markt zet.
Over de prijsvraag Brood en Spelen
De prijsvraag Brood en Spelen speelt zich af op de zandgronden van Noord-Brabant, Gelderland en Overijssel. Brood en Spelen werd bedacht door Floris Alkemade (Rijksbouwmeester) en Berno Strootman (Rijksadviseur voor het Landschap). Zij riepen boeren en grondeigenaren en ontwerpers op om gezamenlijk radicale, realistische en realiseerbare voorstellen uit te werken voor de grote opgaven waar het platteland voor staat. Een belangrijke reden om zo’n groot aantal winnaars te benoemen die hun project verder mogen uitwerken, is om zicht te krijgen op de mogelijkheden om het platteland te innoveren, maar ook op de belemmeringen die vernieuwing tegenhouden.