Klimaatadaptatie in Brabant brengt verschillende uitdagingen met zich mee op het gebied van onder meer natuur, water, biodiversiteit en landbouw. Provincie Noord-Brabant en HAS Hogeschool bundelden hun krachten en onderzoeken deze uitdagingen in een succesvolle reeks afstudeerprojecten. Inmiddels oud-studenten Vic Lagrouw en Peter van Munnen vielen met hun project zelfs in de prijzen.
Frank van Lamoen is projectleider klimaatadaptatie bij de Provincie Noord-Brabant en legt uit dat het uitgangspunt van het onderzoek rondom klimaatadaptatie een goedwerkend bodem-watersysteem is. “Het is de basis voor alle vraagstukken die we met de studenten aangepakt hebben. We keken daarbij steeds naar hoe we een toekomstbestendig systeem kunnen creëren dat onderdeel is van het complete ecosysteem. Ook keken we naar wat ervoor nodig om zo’n systeem te realiseren. We hebben daarbij geprobeerd het systeem te benaderen los van alle afspraken en wetten die er zijn om onszelf niet te veel te beperken. We hebben daarbij de realiteit uiteraard niet uit het oog verloren, maar het maakte het wel mogelijk vrij te denken en te ontwerpen.”
Reeks afstudeeropdrachten
Studenten voerden de afgelopen 2 jaar een reeks afstudeeropdrachten uit waarbij de Provincie naast met HAS Hogeschool ook met Wageningen University, Radboud Universiteit en de Open Universiteit samenwerkte. Een van de meest recente afstudeeropdrachten in de reeks was die van Vic Lagrouw (opleiding Management van de Leefomgeving) en Peter van Munnen (opleiding Toegepaste Biologie). Zij deden aan de hand van het stroomgebied van de Aa of Weerijs ontwerpend onderzoek naar een gezondere balans tussen bodem, water, natuur en landbouw.
Ontwerpprincipes
“Wij benaderden het bodem-watersysteem in dit stroomgebied holistisch, zonder rekening te houden met landsgrenzen”, vertellen ze. “We brachten eerst het gebied in kaart: hoe ziet de bodem eruit, hoe is het gesteld met de biodiversiteit, waar lopen waterstromen, welke landbouwvormen zijn er? Vervolgens ontwikkelden we een visie voor de toekomst en kwamen daarmee tot ontwerpprincipes voor een klimaatrobuust landschap waarin landbouw en natuur beiden een plek krijgen. We gebruikten hierbij ook de resultaten van voorgaande afstudeeronderzoeken uit het samenwerkingsverband.” Vic en Peter maakten tot slot een bijzondere storymap: ‘Begin bij de bodem’.
In de prijzen
Het project van Vic en Peter kreeg in de buitenwereld veel aandacht en ze vielen er zelfs mee in de prijzen. Zo won het project een door magazine Blauwe Kamer uitgereikte KuiperCompagnons Graduation Award. “Het is een ‘volwassen plan’”, aldus de jury, “omdat het rekenschap geeft van aanpalende vraagstukken, zoals alternatieve agrarische verdienmodellen.” Daarnaast werd het project derde bij de uitreiking van de Witteveen+Bos scriptieprijs, dat in 2021 als overkoepelend thema duurzame ontwerpprincipes had.
Vic Lagrouw en Peter van Munnen op excursie stroomgebied van de Aa of Weerijs.
Ander perspectief
Vic en Peter kijken positief terug op hun afstudeerproject. “Het was mooi en uitdagend om samen aan het project te werken. Wij keken allebei vanuit een ander perspectief – landschapsarchitectuur, biologie – naar het project. Daar moesten we aan wennen, maar het lukte ons de verschillende denk- en werkwijzen samen te brengen en in te zetten om het project naar een hoger plan te tillen. We zijn vereerd dat ons project in de prijzen is gevallen.”
Raamwerk om op voort te bouwen
Ellen Weerman – sinds 1 januari lector ‘Klimaatrobuuste landschappen: verbinden landbouw en natuur’ – is vanuit HAS Hogeschool nauw bij de afstudeerprojecten betrokken. “Doordat we met de reeks een raamwerk hebben gecreëerd waar we steeds op voortbouwen”, stelt ze, “kunnen we de studenten alle vrijheid geven om hun opdrachten zelf vorm te geven. Drie groepen studenten bekeken de afgelopen 2 jaar onderdelen van het bodem-watersysteem in een gebied: perspectieven voor het telen van droogteresistente gewassen op de hoge zandgronden, mogelijkheden voor natte teelten in Brabant en biodiversiteit in lisdodde-gebieden vergelijking met de biodiversiteit in agrarische gebieden en referentiegebieden.”
Bouwstenen
Ze vervolgt: “Vic en Peter schetsten vervolgens een vrij compleet beeld van de mogelijkheden voor klimaatadaptie in het stroomgebied van de Aa of Weerijs, wat als inspiratie kan bieden voor andere stroomgebieden op zandgronden. In februari start een nieuwe groep studenten die de ontwerpprincipes gaat toetsen in een ander gebied.”