Het lectoraat Klimaatrobuuste Landschappen: 'verbinden van landbouw en natuur' richt zich op de vraag hoe andere vormen van landbouw kunnen bijdragen aan het verbeteren van waterkwaliteit en biodiversiteit door op een slimme manier gebruik te maken van het landschap.
Het lectoraat beoogt de vraag te beantwoorden op welke wijze we een klimaatrobuust landschap kunnen realiseren en de transitie naar klimaatrobuuste landbouw verder in gang te zetten.
Op welke wijze kunnen we een klimaatrobuust landschap - een landschap dat is opgewassen tegen veranderende neerslagpatronen, meer piekbuien en droge periodes - realiseren? Een belangrijk vraagstuk waar het lectoraat Klimaatrobuuste Landschappen samen met NIOO-KNAW aan werkt.
Er worden al maatregelen getroffen om droge periodes beter op te vangen. Zo worden beken hersteld, zodat het water langer in een gebied blijft en beschikbaar is voor drogere periodes. Ook worden grondwaterstanden herstelt rondom natte natuurgebieden. Deze maatregelen hebben impact op de agrarische gebieden rondom de beken en natuurgebieden, de percelen worden veel natter. Op deze manier wordt beter gebruik gemaakt van het natuurlijke bodem-watersysteem.
Andere landbouwvormen
Het herstellen van het natuurlijke bodem-watersysteem biedt kansen voor alternatieve vormen van landbouw die gecombineerd worden met natuurherstel. Door landbouw en natuur te verbinden kan zowel de biodiversiteit als waterkwaliteit verbeteren in een gebied en biedt het agrariërs tegelijkertijd toekomstperspectief op percelen die niet rendabel zijn nadat de grondwaterstand omhoog is gebracht. Dit betekent voor agrariërs en natuurbeheerders een omschakeling. Het lectoraat zal onder andere zich richten op de kennis en ervaring die nodig zijn om deze omschakeling te realiseren.
Subsidieregeling
Het lectoraat is een gezamenlijk lectoraat van HAS green academy en NIOO-KNAW en wordt mede gefinancierd vanuit de subsidieregeling L.int: Lectorposities bij Instituten van het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA en het ministerie van LNV ((LINTL.INST.L04.009). Deze regeling maakt het mogelijk dat een lector aan de slag gaat bij zowel een hogeschool als een onderzoeksinstituut. De lector verbindt zo het fundamenteel onderzoek van het instituut met het praktijkgericht onderzoek van de hogeschool.
Onderzoekslijnen
Landbouw speelt een belangrijke rol in het klimaatrobuuste landschap. Toekomstbestendige landbouwvormen hebben daarom een centrale plek in het onderzoeksprogramma, dat bestaat uit 3 onderzoekslijnen:
Het uitgangspunt is vanuit het natuurlijke bodem-watersysteem te beredeneren wat op dit gebied mogelijk is. Dit doet het lectoraat met ondernemers, overheden en vooral ook met studenten.
Rapportages, samenvattingen en artikelen
Bekijk alle rapportages, samenvattingen en artikelen van projecten van het lectoraat in Greeni
In de media
Van Noordpool naar beekdal is geen giga-stap, Eindhovens Dagblad, mei 2024
#7 Klimaatrobuust landschap, Onderzoekspodcast Hart voor Groen, HAS green academy, april 2024 (zie ook Spotify)
Klimaatrobuuste oplossingen voor droogte en overstromingen, SBS6/Doe maar Duurzaam, april 2024
Lezing over robuust Brabants landschap, Weekblad de Brug, 3 januari 2024
Wat kunnen eeuwenoude blaadjes ons vertellen over het weer?, Atlas/SchoolTV, 19 oktober 2022
Interview Vork 'Bodemwatersysteem is uit balans', 19 september 2022
Wat zeggen de fossielen van plantencellen over ons klimaat, Radio1 De Nacht van de Wetenschap NTR, 14 juli 2022 (zie ook Spotify)
Interview Klimaatadaptatiebrabant.nl 'Lector Klimaatrobuuste Landschappen: “Het wordt veerkrachtiger”', 11 april 2022
Interview Bionieuws 'Het bodemwatersysteem is naar de gallemiezen', 26 februari 2022
Interview radioprogramma Vroege Vogels, 23 januari 2022
Nieuwe lector Klimaatrobuuste Landschappen Ellen Weerman gaat landbouw en natuur verbinden - Nature Today, 19 januari 2022
NIOO-KNAW en HAS Hogeschool beginnen lectoraat Klimaatrobuuste Landschappen - Hortipoint, 18 januari 2022
Natte teelten in beekdalen: kans om natuur en landbouw te verbinden - Water matters, juni 2021
Peer-reviewed publicaties
Versnelling van het Aanvalsplan Landschap : hoe dan?, Vakblad natuur, bos, landschap, 2023
'Klimaatrobuuste beeklandschappen verbinden landbouw en natuur', Vakblad natuur, bos, landschap, april 2022
2021 Weerman E.J., Geurts J., Van Lamoen F., Groot D.J.(2021) Klimaatrobuust waterbeheer biedt kansen om natuur en landbouw te verbinden.Water Matters H2O.
2021 Tangerman M., Weerman E.J.,….Cusell C., (2021) Beheer Rode amerikaanse rivierkreeften op basis van stuurfactoren. De Levende natuur 161
2021 Weerman EJ, van de Sande B, Keijsers T, Duives GJ, Nederlof MAJ, Haenen OLM. Duurzame aquacultuur in Nederland: Hoe kan de transitie naar een duurzaam voer worden ingezet? Aquacultuur In Press
2021 Nederlof M.A.J., Weerman E.J., Vrij E.M.P., Haenen O.L.M., Essentiele oliën: een alternatief voor antibiotica.Aquacultuur.In press
2020 Weerman E.J., Vrij E.M.P., Schaafstra F., Haenen O.L.M., Voer op basis van insecten voor de koningsgarnaal.Aquacultuur 24:3
2020 de Jager M., van de Koppel J., Weerman E.J., Weissing F.J., Patterning in mussel beds explained by the interplay of multi-level selection and spatial self-organization, Frontiers in Ecology and Evolution, 8,7,
2020 de Fouw J., van der Zee E.M., van Gils, J.A., Eriksson B.K., Weerman E.J., Donadi S., van der Veer H.W., Olff H., Piersma T., Van der Heide T., The interactive role of predation, competition and habitat conditions in structuring an intertidal bivalve population, Journal of Experimental Marine Biology and Ecology, 523, 151267
2017 Eriksson B.K., Westra J., van Gerwen I., Weerman E.J., van der Zee E.M., van der Heide T., van de Koppel J., Olff H., Piersma T., Donadi S., Facilitation by ecosystem engineers enhances nutrient effects in an intertidal system, Ecosphere, e02051,2017, pp 8-12.
2015 Kölzsch A., Alzate A., Bartumeus F., De Jager M., Weerman E.J., Hengeveld G.M., Naguib M., Nolet B.A., Van de Koppel J., Experimental evidence for inherent Lévy search behaviour in foraging animals, Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 282:1807, 20150424.
2015 Donadi S., van der Heide T., Piersma T., van der Zee, E.M., Weerman E.J., van de Koppel J., Olff H., Devine C., Hernawan U., Boers M., Multi‐scale habitat modification by coexisting ecosystem engineers drives spatial separation of macrobenthic functional groups, Oikos, 124:11, pp1502-1510.
2014 Weerman, E.J.Eriksson, B.K., Olff, H., van der Heide, T., Predation by native brown shrimp on invasive Pacific oyster spat, Journal of sea research, 85, pp 126-130
2014 van der Heide T., Tielens E., van der Zee E.M., Weerman E.J., Holthuijsen S., Eriksson B.K., Piersma T., van de Koppel J., Olff H., Predation and habitat modification synergistically interact to control bivalve recruitment on intertidal mudflats, Biological Conservation, 172, pp 163-169.
2014 Liu Q.X., Weerman E.J., Gupta R., Herman P.M.J., Olff H., Van de Koppel J., Biogenic gradients in algal density affect the emergent properties of spatially self-organized mussel beds, Journal of The Royal Society Interface, 11: 96, 20140089
2014 Donadi S., van der Zee, E.M., van der Heide T., Weerman, E.J., Piersma T., van de Koppel J., Olff H., Bartelds M., van Gerwen I., Eriksson B.K., The bivalve loop: intra-specific facilitation in burrowing cockles through habitat modification, Journal of experimental marine biology and ecology, 461, pp 44-52.
2013 Donadi S., ; Westra J., Weerman E.J., van der Heide T., van der Zee E.M., van de Koppel J., Olff H, Piersma T., van der Veer H.W., Eriksson B.K,.Non-trophic interactions control benthic producers on intertidal flats, Ecosystems, 16:7, pp1325-1335.
2013 Donadi S., van der Heide T., van der Zee E.M., Eklöf J.S., Van de KoppelJ., Weerman E.J., Piersma T., Olff H., Eriksson B.K., Cross‐habitat interactions among bivalve species control community structure on intertidal flats, Ecology, 94:2 pp 489-498.
2012 van der Heide T., Eklöf J.S, van Nes E.H., van der Zee E.M., Donadi S., Weerman E.J., Olff H., Eriksson B.K., Ecosystem engineering by seagrasses interacts with grazing to shape an intertidal landscape, PloS one, e42060, pp7-8.
2012 Liu Q.X., Weerman E.J., Herman P.M.J., Olff H., van de Koppel J., Alternative mechanisms alter the emergent properties of self-organization in mussel beds, Proceedings of the royal society B: biological sciences 279:1739, pp 2744-2753.
2012 Weerman E.J., Van Belzen J., Rietkerk M, Temmerman S, Kéfi S., Herman P.M.J., Van de Koppel J., Changes in diatom patch‐size distribution and degradation in a spatially self‐organized intertidal mudflat ecosystem, Ecology, 93:3 pp 608-618.
2011 Weerman, E.J., Spatial patterns in phototrophic biofilms: the role of physical and biological interactions, PhD Thesis, Radboud Universiteit Nijmegen.
2011 Weerman E.J.Herman P.M.J., Van de Koppel J., Macrobenthos abundance and distribution on a spatially patterned intertidal flat, Marine ecology progress series, 440, pp 95-103.
2011 Weerman E.J., Van Der Geest H.G., Van der Meulen M.D., Manders, E.M.M. Van de Koppel J., Herman P.M.J., Admiraal W., Ciliates as engineers of phototrophic biofilms, Freshwater Biology, 56: 7, pp 1358-1369
2011 Weerman E.J.Herman, P.M.J., Van de Koppel J., Top‐down control inhibits spatial self‐organization of a patterned landscape, Ecology, 92: 2, pp 487-495.
2010 Weerman, E.J, Van de Koppel, J.,Eppinga, M.B., Montserrat F., Liu, Q.X., Herman P.M.J. Spatial self-organization on intertidal mudflats through biophysical stress divergence, The American Naturalist,176,1,E15-E32.
Er worden veel maatregelen genomen om ons Nederlands landschap klimaatrobuust in te richten, maar van veel maatregelen kennen we de impact niet. Daarom zoomt het lectoraat Klimaatrobuuste Landschappen van HAS green academy in op de impact van maatregelen.
We kunnen berekenen en visualiseren hoe een klimaatrobuust landschap eruit moet zien om een transitie in het landelijk gebied voor elkaar te krijgen. Maar wat vraagt het van mensen, of van de manier waarop we samenwerken? Daarom onderzoeken we binnen het lectoraat Klimaatrobuuste Landschappen van HAS green academy welke belemmeringen en kansen er op sociaal vlak zijn.
Een klimaatrobuust landschap als antwoord op de droogte, waarin het vasthouden van water en het vergroten van de biodiversiteit centraal staan. Hoe krijgen we dat voor elkaar? In deze onderzoekslijn bekijkt het lectoraat Klimaatrobuuste Landschappen van HAS green academy wat klimaatrobuuste landschappen precies zijn.
Als gevolg van de klimaatverandering zullen extreme droogtes in Nederland naar verwachting vaker voorkomen, met mogelijk sociaal leed en enorme economische schade tot gevolg. Het lectoraat Klimaatrobuuste landschappen van HAS green academy werkt aan het project WUNDER dat een geïntegreerd modelleringssysteem om het gedrag van bodem en vegetatie tijdens langdurige droogte te begrijpen ontwikkelt.
Nederland heeft de ambitie om in 2050 klimaatrobuust te zijn en staat daarmee voor een grote opgave. Deze opgave is in het bijzonder groot voor beeklandschappen, die worden gekenmerkt door de lager liggende beekdalen en hoge zandgronden. Het lectoraat Klimaatrobuuste landschappen van HAS green academy werkt aan deze opgave via het project 'Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen'.
De waterkwaliteit in beeksystemen staat onder druk door vervuiling en veranderingen in landgebruik. Dit maakt het vaak lastig om de gevolgen van deze bedreigingen goed te beoordelen. Binnen zijn promotieonderzoek aan de Universiteit van Amsterdam werkt docentonderzoeker Leon van Kouwen aan een methodiek om deze bedreigingen beter te identificeren.
Nederland moet in 2050 klimaatrobuust ingericht zijn. Wat betekent dat voor het landschap en watersysteem? Welke ontwikkelpaden zijn er? Dit staat centraal in de interdisciplinaire onderzoeksprojecten RESHAPE en NAT waar HAS green academy in participeert.
HAS green academy voert samen met Hogeschool Van Hall Larenstein, Aeres Hogeschool, Hanzehogeschool en Hogeschool Inholland het tweejarige onderzoek Groenblauwe Stad uit. Hiermee dragen we onder andere bij aan het bevorderen van de biodiversiteit en leefbaarheid, evenals het verbeteren van de gezondheid van de bewoners.
Studenten van HAS green academy maakten een uniek herinrichtingsplan voor het Groene Woud in opdracht van het lectoraat Klimaatrobuuste Landschappen en de Provincie Noord-Brabant in het kader van de minor ‘Ruimteproef’. Het project werd genomineerd in de categorie ‘hbo’ voor de Groenpact Impactprijs 2023.
De lectoraten Klimaatrobuuste landschappen en Verdienvermogen voor Natuurinclusieve Landbouw participeren in 2 projecten die binnen het KIC-programma ‘Klimaatrobuuste watersystemen op landschapsschaal’ van NWO recent subsidie toegewezen hebben gekregen: RESHAPE en WaterScape.
Studenten hebben voor het lecotoraat Klimaatrobuuste landschappen onderzoek gedaan naar het effect van lisdoddevelden op de biodiversiteit in een gebied. Ze inventariseerden hiervoor verschillende soortengroepen.
Het lectoraat Klimaatrobuuste Landschappen onderzoekt hoe het beekdal van de Aa of Weerijs klimaatrobuust ingericht kan worden en wat dit betekent voor ecosysteemdiensten als natuurkwaliteit, biodiversiteit en opbrengsten.
De afgelopen jaren is er vanuit het lectoraat Klimaatrobuuste landschappen veel onderzoek gedaan op het gebied van klimaatrobuuste landschappen en hoe je klimaatrobuuste landbouw hierin kunt meenemen.
Lector Klimaatrobuuste landschappen
Docentonderzoeker Management van de Leefomgeving
Docentonderzoeker Toegepaste Biologie
Docentonderzoeker Applied Geo-Information Science
Docentonderzoeker Toegepaste Biologie
Lectoraatscoördinator Food & Industry
Het lectoraat Verdienvermogen voor Natuurinclusieve Landbouw richt zich op de vraag hoe er in een ander samenspel tussen boeren, maatschappij en overheid nieuwe kansen kunnen ontstaan voor natuurinclusieve ondernemers. Ook kijkt het lectoraat naar hoe er voor boeren die aan de slag willen met natuurinclusieve landbouw een verdienmodel met voldoende verdienvermogen kan ontstaan.
Het lectoraat Levende bodem werkt! richt zich op de interactie tussen plant en bodem, waarbij de focus vooral ligt op de interactie tussen de bodembiologie en de plant en het gebruiken van deze interactie om de bodem vitaler en duurzamer te maken.
Het lectoraat Innovatieve Biomonitoring heeft tot doel om biodiversiteit in beeld te brengen en over de tijd te monitoren, gebruikmakend van innovatieve technieken die toepasbaar gemaakt worden voor vragen uit de praktijk. Op deze manier draagt het lectoraat bij aan het behoud en de bescherming van biodiversiteit.
