Klimaatrobuuste landbouw en verdienmodellen

Een deel van het onderzoek richt zich specifiek op Nederlandse beeklandschappen. Beeklandschappen zijn gekenmerkt door een reliëf van hoger gelegen koppen, flanken en lager gelegen beekdalen. Ten behoeve van de landbouw zijn in de afgelopen decennia veel beken rechtgetrokken en beekdalen ontwaterd. Hierdoor heeft het landschap zijn sponswerking verloren en kan het minder goed water vasthouden. Dit maakt beeklandschappen bijzonder gevoelig voor extreem weer en klimaatverandering.

Agrariërs in beeklandschappen krijgen te maken met de risico’s van extremere weerspatronen waarin de winters natter en de zomers droger worden. Bovendien voelen agrariërs ook de gevolgen van maatschappelijke ambities om het landschap klimaatrobuuster in te richten. Een klimaatrobuuste inrichting van beeklandschappen gaat namelijk gepaard met het terugbrengen van meanders, het inrichten van waterbergingsgebieden en het aanhouden van een natuurlijker waterpeil. Hierdoor kunnen landbouwgronden verloren gaan. Ook kan een hoog waterpeil ongunstig zijn voor de landbouw en daarnaast kunnen onttrekkingsverboden in tijden van droogte opbrengsten aantasten.

Binnen het SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’ onderzoekt het lectoraat Verdienvermogen voor Natuurinclusieve Landbouw welke gevolgen klimaatverandering heeft op de bedrijfseconomische resultaten van agrarische bedrijven. Hiernaast wordt gekeken naar hoe agrariërs kunnen bijdragen aan een klimaatrobuuste landschapsinrichting en of een klimaatbestendige bedrijfsvoering financieel haalbaar is.

Uit het onderzoek blijkt dat klimaatverandering serieuze gevolgen kan hebben op het verdienvermogen van agrariërs in beeklandschappen. Het toepassen van klimaatrobuuste landbouwkundige maatregelen en klimaatbestendige alternatieve teelten kunnen in de toekomst met een conventionele bedrijfsvoering concurreren. Desondanks is een belangrijke conclusie dat klimaatrobuuste landbouw op financieel vlak momenteel weinig perspectief biedt voor agrariërs, maar wel verschillende maatschappelijke baten levert. Het vergoeden van ecosysteemdiensten kan een instrument zijn om de transitie naar klimaatrobuuste landbouw en klimaatrobuuste beeklandschappen te versnellen.

Hiernaast is het lectoraat Verdienvermogen voor Natuurinclusieve Landbouw betrokken bij de onderzoeksprojecten ‘WUNDER’ en ‘NAT’. Binnen WUNDER wordt een model ontwikkeld om de effecten van droogte beter te begrijpen. Een onderdeel hiervan is om droogte-effecten te koppelen aan financiële gevolgen voor agrariërs. NAT richt zich meer op de landschapsschaal. Hierbij wordt onder andere gekeken naar de gevolgen van een klimaatrobuuste landschapsinrichting op het verdienvermogen van agrariërs en welke implicaties dit heeft voor bestuur en beleid.

• SIA-project ‘Landbouw in Klimaatrobuuste Beeklandschappen’: 1 september 2022 tot 28 februari 2025
• NWO-project ‘NAT: Nature-based approaches for climate-robust, sustainable and productive sandy-soil landscapes’: 15 januari 2023 tot 1 september 2028
• NWO-project ‘WUNDER - Water Use and Drought Ecohydrological Responses of Agricultural and Nature Ecosystems in the Netherlands: Towards Climate-Robust Production Systems and Water Management’: 8 juli 2022 tot 8 juli 2028