In twintig jaar een netto-positief voedselsysteem? Dat kan prima, maar het roer moet radicaal om en de koek eerlijker verdeeld. Studenten van de HAS weten heel goed wat ze zouden willen. Het stikstofdebat en de perikelen daar omheen laat ze beseffen dat er echt iets moet gebeuren en dat zij daar een rol in gaan spelen. En dat willen ze graag. Heel graag zelfs. En, oh ja, het onderwijs moet zich ook aanpassen!
Voedsel, we horen er steeds meer over in het nieuws. Zo stijgen de prijzen door de oorlog in Oekraïne en gaat de veestapel wellicht krimpen door stikstofperikelen. We zijn ons telkens aan het aanpassen, maar waarop eigenlijk? Waar gaan we naartoe?
Studenten en docenten vanuit 8 verschillende opleidingen en achtergronden staken tijdens de masterclass de koppen bijeen voor een reis door ons voedselsysteem. Welke ontwikkelingen zien wij nu, in het verleden én in de toekomst. Wat zouden we willen behouden en wat zou moeten veranderen in het voedselsysteem van de toekomst. De studenten van verschillende stromingen zijn het lang niet altijd met elkaar eens, dus het is bijzonder om samen aan een vraagstuk te werken.
Gezamenlijke visie
Inspirerende gastsprekers Noël van Dooren (landschapsarchitect), Bram van Helvoirt (onderzoeker Food Governance) en Nick Jacobs (directeur International Panel of Experts on Food Systems), namen de 30-koppige groep mee in hun visie en verhaal. Hierna kregen de deelnemers vanuit het lectoraat bruikbare methoden aangeleerd, zoals future wheel, scenario’s ontwikkeling en backcasting. Door te brainstormen met deze diverse groep, ontstond er één gezamenlijke visie op het gewenste voedselsysteem waarin verschillende perspectieven zijn meegenomen. En dat is uniek.
Toekomstdroom
Nederland gaat de komende jaren flink veranderen. Droom even mee: een landschap met veel diversiteit. Kleine natuurgebieden en verwilderde stroken, afgewisseld door akkers. Behalve in grote steden, wonen de veel mensen in communities hiertussen. Al vallen die niet heel erg op, want zelfs tegen de muren en op de daken verbouwen wij voedsel.
Door hightech oplossingen zoals drones en kleine oogstmachines is het mogelijk deze gewassen door elkaar heen te laten groeien. En door lowtech oplossingen die de natuur voor ons heeft bedacht, zijn pesticiden niet meer nodig. Het meest opvallende is dat de studenten het sociale aspect een grote rol geven: de communities beheren zelf door een lokale democratie de natuur.
Er komt een basisvoedselinkomen en daarmee is goede voeding voor iedereen beschikbaar. Onverantwoorde producten krijgen een kleiner aandeel en hogere prijs en we eten meer plantaardige producten uit natuurinclusieve, circulaire landbouw.
Dit beeld klinkt radicaal, maar 50 jaar geleden was de paprika nog onbekend in Nederland. Als we in die korte tijd van veel kleine gemengde boerderijen in de jaren 70 over kunnen stappen naar een globaal voedselsysteem met hightech kassen en grote machines, is dit nog niet zo’n heel gek beeld. Toch?
In dialoog
Ook een aantal docenten liep mee in de masterclass. Dat de visie ook gevolgen heeft voor het onderwijs is duidelijk. Docenten en studenten noemden het grote belang van opleidingsoverstijgende dialoogvoering bijvoorbeeld. Of leren luisteren naar elkaar.
Het toekomstbeeld is onderverdeeld in 8 onderdelen, waaronder ons voedingspatroon, hoe voedsel wordt geproduceerd, welke governance model daarvoor geschikt is. Het gaat om een kwalitatieve, en normatieve insteek.
De Masterclass werd georganiseerd door Marjo Baeten, Heleen Prins en Frederike Praasterink en extra-curriculair aangeboden aan studenten en docenten van HAS green academy.
