1. Home
  2. Onderzoek
  3. Onderzoeksprojecten
  4. Meten bedreigingen ecologische waterkwaliteit beeksystemen

Meten bedreigingen ecologische waterkwaliteit beeksystemen

De waterkwaliteit in beeksystemen staat onder druk door vervuiling en veranderingen in landgebruik. Dit maakt het vaak lastig om de gevolgen van deze bedreigingen goed te beoordelen. Binnen zijn promotieonderzoek aan de Universiteit van Amsterdam werkt docentonderzoeker Leon van Kouwen aan een methodiek om deze bedreigingen beter te identificeren.

Beeksysteem

Dit doet hij vanuit het lectoraat Klimaatrobuuste Landschappen van HAS green academy. Door de respons van ongewervelden, zoals beekinsecten, te analyseren, kunnen gerichte maatregelen worden genomen om de waterkwaliteit te verbeteren.

Waarom is een nieuwe aanpak nodig?

De druk op beeksystemen door vervuiling en landgebruik zorgt ervoor dat het behalen van de waterkwaliteitsdoelen voor 2027, zoals vastgesteld in de Kaderrichtlijn Water, onzeker is. De individuele gevolgen van verschillende bedreigingen zijn moeilijk te beoordelen omdat deze vaak samen optreden. Om deze puzzel te ontrafelen, onderzoeken we wat verschillende soorten ons kunnen vertellen over de toestand van het ecosysteem.

De rol van landgebruik

Van oudsher stroomden de Nederlandse beken door bosrijke gebieden. Deze bossen zijn cruciaal voor beekinsecten: ze zorgen voor voedsel (zoals blad en hout), bieden schaduw en reguleren de watertemperatuur. Daarnaast houden bossen water vast, waardoor overstromingen worden beperkt. Binnen dit project gebruiken we monitoringsdata en geodata om soorten te identificeren die kenmerkend zijn voor specifieke vormen van landgebruik. Dit helpt ons te bepalen of een soort in een gebied kan voorkomen en of het huidige landgebruik een knelpunt vormt.

Verspreidingscapaciteit van beekinsecten

Een geschikte beek is nog geen garantie dat insectensoorten er voorkomen. Veel soorten zijn in het verleden uit beken in Nederland verdwenen. Daarom onderzoeken we welke afstanden insecten kunnen afleggen om nieuwe leefgebieden te bereiken. Met een experiment bekijken we de verspreidingscapaciteit van de halfgevlekte eendagsvlieg (Ephemera danica). We bestuderen de afstanden die deze soort kan overbruggen en welke milieufactoren daarbij een rol spelen. Zo willen we de weg vrijmaken voor beekinsecten om nieuwe leefgebieden te koloniseren.

Herintroductie van verdwenen soorten

Wat als een beek geschikt is voor een verdwenen insect, maar de soort niet zelfstandig kan terugkeren? In dat geval kan herintroductie een oplossing zijn. Dit testen we momenteel in een experiment. In februari 2024 zijn nimfen van de bruintiphaft (Leptophlebia marginata) uitgezet in de Groote Beerze. Deze soort kwam tot de jaren '70 voor in deze beek. De komende jaren monitoren we de beek om te zien of de soort zich succesvol weet te vestigen.

Publicaties en kennisproducten

van Kouwen, L. A. H., Kraak, M. H. S., van der Lee, G. H., & Verdonschot, P. F. M. (2024). Four decades of region- and species-specific trends in lowland stream Ephemeroptera abundance. Science of The Total Environment, 924, 171619. https://doi.org/10.1016/J.SCITOTENV.2024.171619

Ga naar het artikel

Neem contact op

Looptijd

  • 2022
    Februari
  • 2027
    Februari