1. Home
  2. Onderzoek
  3. Onderzoeksprojecten
  4. Transitie naar een duurzaam voedselsysteem

Transitie naar een duurzaam voedselsysteem

Onder de vlag van de Nationale Wetenschapsagenda werkt een breed consortium aan het 3-jarige programma ‘Transitie naar een duurzaam voedselsysteem’. HAS green academy is vanuit het lectoraat Future Food Systems penvoerder.

NWA-transitie

Ook het lectoraat Groene Gezondheid participeert in het programma. Het is het eerste transdisciplinaire consortium in Nederland dat aan de transitie van het voedselsysteem als geheel gaat werken. Het bestaat uit 30 wetenschappers uit het wo en hbo samen met een groot aantal bedrijven, NGO’s en innovatieve netwerken. Het ministerie van LNV was initiatiefnemer van de oproep tot het indienen van dit project, dat wordt gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Duurzaamheidsopgaven

Kennisinstellingen en werkveld slaan in het programma de handen ineen omdat zij geloven in een fundamentele transitie van het voedselsysteem als geheel en niet alleen in het aanpassen van onderdelen ervan of het bestrijden van symptomen.

Voedsel is een cruciaal onderdeel van onze cultuur en ons welbevinden. Tegelijkertijd dragen huidige voedselconsumptie en -productiepatronen sterk bij aan een aantal urgente duurzaamheidsopgaven op het gebied van de gezondheid en welzijn van mens, dier en planeet.

Deze duurzaamheidsopgaven zijn geen losstaande problemen: het zijn gerelateerde symptomen van een niet-duurzaam voedselsysteem dat de afgelopen decennia sterk van karakter is veranderd door een sterke focus op productiviteit, marktwerking en winstmaximalisatie.

Voedselsysteem als geheel

Dit heeft geleid tot grote maatschappelijke kosten op het gebied van gezondheid, welzijn en milieu. Het is daarom evident dat het niet voldoende is om het huidige voedselsysteem te verduurzamen: een fundamentele transitie van het voedselsysteem als geheel is nodig. Binnen het project richten we ons op het Nederlandse voedselsysteem met daarbij aandacht voor internationale dimensies.

Wat een duurzaam voedselsysteem behelst, is echter niet bij voorbaat duidelijk: duurzaamheid is een multidimensionaal concept. In de praktijk van beleid, bedrijf of burgers wordt vanuit verschillende visies gewerkt. Het consortium richt zich daarom binnen het programma op de vragen: wat is een duurzaam voedselsysteem en welke sturingsmechanismen kunnen een transitie naar een duurzaam voedselsysteem in Nederland versnellen?

Transdisciplinaire community

Er wordt gewerkt aan het inzichtelijk maken van hoe de transitieopgave vorm kan krijgen in een gebiedsgerichte aanpak, een systeemmodel voor kwantitatieve systeemanalyses en bouwstenen voor onderwijsontwikkeling op de thematiek van transitie naar een duurzaam voedselsysteem.

Daarnaast richt het consortium zich ook op het bouwen van een transdisciplinaire community rond voedselsystemen die ook na afloop van dit project gezamenlijk projecten wil ontwikkelen om bij te dragen aan de implementatie van de resultaten. Transdisciplinair betekent hier dat onderzoekers uit verschillende wetenschappelijke disciplines nauw samenwerken met maatschappelijke actoren uit het werkveld.

Penvoerder

HAS green academy participeert in 3 van de 5 werkpakketten waar de kennis- en werkveldpartners mee aan de slag gaan. Het gaat daarin om toekomstverkenning naar toekomstige, duurzame voedselsystemen, onderzoek naar regionale voedselsystemen en gebiedsgerichte aanpak en naar de governance van een duurzaam voedselsysteem.

Dit wordt gedaan door de teamleden van lectoraat Future Food Systems waarbij wordt voortgebouwd op onze eerdere kennisontwikkeling over toekomstverkenning en duurzame voedselsystemen. Daarnaast is de HAS penvoerder van het programma. Frederike Praasterink werkt hierin samen met lector Herman Peppelenbos van het lectoraat Groene Gezondheid.

Kennis- en werkveldpartners

Kennispartners zijn HAS green academy, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Utrecht, Wageningen University & Research, TU Eindhoven, Leiden Universiteit, Radboud Universiteit, Vrije Universiteit Amsterdam, Hogeschool Inholland, Aeres Hogeschool en het RIVM. Werkveldpartners zijn onder meer Blonk consultants, SMK, de Eemlandhoeve, Transitiecoalitie Voedsel, Greendish, Nutriënten Management Instituut, Circular Landscapes, BoerenNatuur, Jong leren Eten, Federatie Agro-ecologische boeren, Netwerk Platteland, Greenport West-Holland, Duurzaam Door, DSM, Kalavasta, Stichting Natuur & Milieu en Herenboeren. 

Publicaties

Wetenschappelijke publicaties

Davis, N., Dermody, B., Koetse, M., & Van Voorn, G. (2024). Identifying Personal and Social Drivers of Dietary Patterns: An Agent-Based Model of Dutch Consumer Behavior. Journal Of Artificial Societies And Social Simulation, 27(1). https://doi.org/10.18564/jasss.5020

Duan, M. J., Poelman, M. P., & Biesbroek, S. (2025). Non-communicable disease burden through adhering to Dutch dietary guidelines: a modeling study to estimate future reductions. EClinicalMedicine, 82, 103170. https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2025.103170

Gao, C., Bezemer, T. M., De Vries, F. T., & Van Bodegom, P. M. (2024). Trade-offs in soil microbial functions and soil health in agroecosystems. Trends in Ecology & Evolution, 39(10), 895–903. https://doi.org/10.1016/j.tree.2024.05.013

Gao, C., Hannula, S. E., Van Bodegom, P. M., Bezemer, T. M., De Vries, F. T., Hassink, J., Zandt, M. H. I. ’., & Moinet, G. Y. (2024). Land use intensity differently affects soil microbial functional communities in arable fields. Applied Soil Ecology, 204, 105723. https://doi.org/10.1016/j.apsoil.2024.105723

House, J., Brons, A., Wertheim-Heck, S., & Van Der Horst, H. (2023). What is culturally appropriate food consumption? A systematic literature review exploring six conceptual themes and their implications for sustainable food system transformation. Agriculture And Human Values, 41(2), 863–882. https://doi.org/10.1007/s10460-023-10515-6

House, J., Davis, N., Dermody, B. J., van der Horst, H., Praasterink, F., & Wertheim-Heck, S. (2024). The politics of transdisciplinary research on societal transitions. Futures, 164, 103499. https://doi.org/10.1016/j.futures.2024.103499

Sur, M., Kleijn, D., Soons, M., Foppen, R., Hallmann, C. A., Jongejans, E. A., Posthuma, L., Sierdsema, H. A., Slootweg, J., Van Turnhout, C., & De Kroon, H. (2025). Assessment of the adverse effects of pollution on farmland bird diversity in contemporary agricultural landscapes. bioRxiv (Cold Spring Harbor Laboratory). https://doi.org/10.1101/2025.03.23.644816

Taherzadeh, O. &. M. J. (2024). The hidden role of small-scale farmers in global food security. ideas.repec.org. https://ideas.repec.org/p/osf/socarx/ajnsk.html

Praasterink, F., Beers, P. J., Hassink, J., House, J., & van der Horst, H. Assessing ongoing sustainability transitions: The state of the food transition in the Netherlands. (Forthcoming)

Heerschop, S. N., Poelman, M. P., Duan, M.-J., Mackenbach, J. D., & Biesbroek, S. (z.d.). Can algae and insect patties be part of affordable, healthy and sustainable Dutch diets – A diet optimisation study. (Forthcoming)

Biesbroek, S., Klockenbusch, C., Veldwijk, J., & Poelman, M. (2024). Dutch consumer preferences for meat and meat alternatives: A discrete choice experiment. (Forthcoming)

Andere publicaties

Van Veen, A., & Helvoirt, B. (2024). De-Mooo-cracy! A performative experiment with a cow-human citizen's assembly: Evaluation report. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.35140.44168

Neem contact op