Onderwijs aansluiten bij werkveld
De revitalisering van de zogenaamde vocational schools is hard nodig. Bram: “De agrofoodsector in Indonesië ontwikkelt zich snel en het is nodig dat de kennis en vaardigheden van leerlingen binnen het middelbaar beroepsonderwijs hierin meegroeien. Ook vraagt het nieuwe studentgerichte didactische werkvormen. Als HAS willen we via het inzetten van onze expertise graag bijdragen aan het verbeteren hiervan, onder meer door onze ervaring met bijvoorbeeld probleemgestuurd onderwijs en het betrekken van het werkveld in projecten.”
Van elkaar leren
Het samenwerken binnen het project werkt twee kanten op, geeft Bram aan. “We willen deze scholen en het werkveld ondersteunen, maar we willen ook van elkaar leren. De inzichten die we opdoen gebruiken we weer ter verbetering van ons eigen onderwijs.” Jan Steverink van Zone.college, een mbo in het groene domein met vestigingen in onder meer Almelo, Enschede en Zwolle, beaamt dit. “Onze scholen vergelijken levert interessante inzichten op waarmee we elkaar verder kunnen helpen.”
Imago oppoetsen
Jan vervolgt: “De land- en tuinbouw professionaliseert zich in Indonesië in rap tempo en onderwijs is hier een onmisbare schakel in. De afgelopen jaren heeft de Indonesische regering veel aandacht gehad voor het hoger onderwijs en het is mooi om te zien dat die aandacht nu verlegd wordt naar het beroepsonderwijs. Ze realiseren zich terdege dat als Indonesië voor haar inwoners voldoende gezond en duurzaam voedsel wil produceren, ook het beroepsonderwijs verbeterd moet worden. De agrofoodsector heeft echter geen positief imago. Het zou mooi zijn als we dit imago kunnen oppoetsen en via aantrekkelijk onderwijs jonge mensen kunnen stimuleren in die sector te gaan werken.”
Uniek land
Dat onderwijsinstellingen en het werkveld de handen ineen slaan is cruciaal om het project te doen slagen, met zowel Nederlandse als Indonesische partners. HollandDoor is een kleine coöperatie met leden uit de agrofoodsector en een van de werkveldpartners. “We voeren wereldwijde programma’s uit om de land- en tuinbouw te versterken. Dit doen we door het inbrengen van kennis en expertise in projecten, het organiseren van studiereizen en business matchmaking. We zijn daarbij betrokken bij zowel de conceptfase als de uitvoerfase van projecten”, stelt Engelie Beenen.
“Indonesië is een uniek land met grote potentie. We doen er al ruim 15 jaar internationale projecten. Dat de Indonesische overheid zo actief inzet op versterking van het middelbaar beroepsonderwijs is erg bijzonder. Het doel is om ongeveer 500 SMK's te hervormen naar Center of Excellences, met up-to-date kennis, moderne onderwijsmethodes, goede samenwerking met het bedrijfsleven en aandacht voor ondernemerschap. Dit draagt direct bij aan de ontwikkeling van de landbouwsector.”
Tweetrapsraket
Het verbeteren van het onderwijs gaat via een tweetrapsraket. Bram: “De eerste stap is het trainen van een geselecteerde groep Master Trainers die verantwoordelijk is voor het trainen van docenten van SMK's. Deze geselecteerde groep is afkomstig van University IPB Bogor, VEDCA Cianjur en University of Malang. De Master Trainers hebben als taak om het beroepsonderwijs als geheel te versterken, ofwel het opleiden en trainen van docenten, startend met een drietal SMK's op Lombok. Begin 2020 hebben we gezamenlijk een oriëntatiemissie uitgevoerd op Lombok om de behoeftes van het bedrijfsleven en de huidige onderwijsprogramma’s binnen deze 3 SMK's in kaart te brengen.”
Deelname boven verwachting
“Daarna kwam corona. En toen bleek hoeveel er eigenlijk op afstand mogelijk is”, vult Engelie aan. “We konden gewoon doorgaan en hebben als veel vooraf gestelde doelen gehaald. Het was zelfs zo dat omdat wij elkaar niet fysiek konden zien, de Indonesische partners automatisch meer verantwoordelijkheid naar zich toetrokken. Dit heeft heel goed uitgepakt.” En Jan vult aan: “In de training merkte je wel dat bijsturen soms lastig was omdat je elkaar alleen op een scherm zag. Ook didactische werkvormen oefenen op afstand is lastiger. Maar de deelname van de Master Trainers was echt boven verwachting en hun adoptievermogen groot. Het vervolgens trainen van docenten op Lombok is best een uitdaging. Deze docenten zijn niet alleen verantwoordelijk voor de gewenste onderwijsvernieuwing, maar moesten daarnaast ook nog hun eigen onderwijsprogramma omzetten van fysiek naar online vanwege de lockdown.”
Richting geven
Bapak Sutrisno is docent levensmiddelentechnologie bij de SMK Sakra op Lombok. “Het project is erg nuttig voor ons”, vertelt hij. “Zowel voor leraren, studenten als de school zelf. Wij hadden voordat het project startte al een samenwerkingsprogramma met het bedrijfsleven. Alleen lukte het niet goed de juiste samenwerkingsvorm te vinden. Het project heeft de richting die we binnen de samenwerking op willen concreet gemaakt. Naast stages ontwikkelen we nu ook andere vormen van projecten met het werkveld. Zo startten we een stageprogramma voor leraren en hebben we verschillende bedrijven aan onze school weten te binden die bijvoorbeeld studenten na hun afstuderen in dienst nemen.”
Blijven verbeteren
Hij vervolgt: “Ik voel me door deelname aan het project gesteund om mezelf als docent te blijven verbeteren. Denk aan vaardigheden als Project Gestuurd Onderwijs, Problem Based Learning en het ondersteunen van leerlingen die een eigen onderneming willen starten. De verbeteringen geven een nieuwe dimensie aan ons als school. Zo is er een toenemende belangstelling van middelbare scholieren voor onze school, vooral het studieprogramma richting agribusiness. En als docent hebben we de rol ondernemende leerlingen zodanig op te leiden dat ze klaar zijn om het werkveld te betreden en hun kennis en vaardigheden actief in te zetten. Het project ondersteunt hierin en ik hoop dan ook dat dit soort projecten blijft bestaan.”
Structurele samenwerking
Komende zomer loopt het huidige project af, maar alle partners hopen op een vervolg. “Onderwijsvernieuwing heeft een lange adem”, vindt Bram, “zeker als je ook het werkveld een vast plek in je onderwijs wilt geven. Hopelijk ontstaat er door dit soort projecten een structurele samenwerking tussen Nederland en Indonesië waarbij we elkaar vooruit helpen.” En Jan zegt tot slot: “De landen zijn heel verschillend, maar de problematiek binnen het onderwijs niet. We kunnen elkaar blijven versterken.”
